DEVLET BÜTÇESİ ANLAYIŞINDA DİJİTAL UYGULAMALAR VE TÜRKİYE AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Devlet bütçeleme anlayışı, toplumsal, siyasi, teknolojik ve ekonomik gelişmelere değişen toplumsal düzene ayak uyduran dinamik bir yapıya sahiptir. Tarih boyunca devletin varlık nedeni sorgulanmış ve devletin tanımı ve görevleri değişmiştir. Devletin değişen görevleri ve tanımı devlet bütçesinin ilkeleri ve fonksiyonlarını da değiştirmiştir. Bu bağlamda göstermiş olduğu gelişim ile sosyal ve ekonomik hayati değiştiren dijital teknolojilerin de kamu yönetimine ve kamu mali yönetimine oldukça önemli etkileri olmuştur. Özellikle üretim sanayisinde otomasyon, endüstriyel robot ve bilgi sistemlerinin kullanılmaya başlanması ile yeni iş modellerinin ortaya çıkması insan gücüne duyulan ihtiyacın azalması ve yeni iş tanımların yapılması ile başlayan dijitalleşme günümüzde özel ve kamu sektöründe oldukça yaygınlaşmıştır. Dijital teknolojiler göstermiş olduğu gelişim ile hem özel hem de kamu sektöründe birçok soruna çözüm üretmektedir. Sanayi 4.0 olarak adlandırılan dördüncü sanayi devrimi ile birlikte gelişen ve kullanımı yaygınlaşan büyük veri, nesnelerin interneti, yapay zeka, bulut bilişim teknolojileri ve blok zinciri gibi teknolojiler sayesinde birçok iktisadi ve mali faaliyet dijital teknolojiler aracılığıyla gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Dijital teknolojilerin kamu sektöründe de yaygın kullanımı ile birlikte kamu yönetimi ve kamu mali yönetiminde de birçok soruna çözüm olmaktadır. Dijital teknolojiler ekonomide yaygın kullanılmaya başlanması ve kamu yönetiminde de sıkılıkla tercih edilmesi nedeniyle dijitalleşme ve dijital dönüşüm son zamanlarda sosyal bilimler alanında en çok tartışılan konular arasında yer almıştır. Bu iv durumda dijital teknolojilerin gelişim hızı ve bireylerin kullanımına uygun hale getirilmesi de etkili olmuştur. Özellikle Covid-19 Salgını döneminde sosyal mesafe ve karantina gibi önlemler ile temasın sıfıra indirilmeye çalışıldığı dönemler dijital teknolojiler günlük hayattaki işlerin ve ekonomik faaliyetlerin devam ettirilmesinde kilit rol almıştır. Dijital teknolojilerin hemen hemen her alanda çözüm ortağı olarak yer alabilmesi sosyal ve ekonomik hayatın her alanında yer almasını sağlamıştır. Tüm bu etkenler nedeniyle bireyler yani vatandaşların kamu hizmetlerinde dijital uygulama taleplerinin artmasını sağlamıştır. Özel ve kamu sektöründeki yaşanan bu dijital dönüşüm devlet bütçeleme anlayışının da yeniden ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Günümüzde bilginin üretimi, güvenli depolanması, aktarımı ve analizi yapay zeka, büyük veri, bulut bilişim ve blok zinciri teknolojileri oldukça mümkün hale gelmiştir. Bu kapsamda devlet bütçesinin hesap verebilirliği, şeffaflığı, doğruluğu ve katılımcılığı önündeki engeller dijital teknolojilerin sunduğu çözümler ile kolaylıkla ortadan kaldırılabilir durumdadır. Bu çalışmanın amacı, kamu ve özel kesimde yaşanan dijital dönüşümün gelişimini ele alarak günümüzde bütçenin anlaşılırlığı, hesap verebilirliği, doğruluğu ve katılımcılığı gibi konularda yaşanan sorunlara dijital teknolojiler kullanılarak çözüm önerileri getirmektir. Ayrıca çalışmada katılımcılığın ve hesap verebilirliğin en önemli unsurlarından biri olan vatandaşın bütçe bilincinin oluşturulması için dijital teknolojilerin üretebileceği çözüm önerileri sunulmuştur.