ULUSLARASI B2B SÜREÇLERİN BLOKZİNCİR İLE YÖNETİLMESİ: PERAKENDECİLİK SEKTÖRÜ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Günümüzde bilgi, iletişim, tedarik zinciri takip teknolojilerinde farklı gelişmeler doğan ihtiyaçlar nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Dış ticaret, taşıma, lojistik süreçleri de bu gelişmelerden doğrudan ve dolaylı olarak etkilenmiştir. Oluşan teknolojik alt yapılara ulaşma, kullanma ve verimlilik sağlama her toplum ve firma için kaçınılmaz bir duruma gelmiştir. Bu teknolojilerin kullanımına karar verirken hem müşteri memnuniyeti hem de verimlilik konularının doğru karar verilmesi oldukça önemlidir. Tedarik zinciri ve uluslararası ticarete olan taleplerin artması nedeniyle zincire dâhil olan paydaşların süreç yönetimleri de karmaşık hale gelmektedir. Tüketici taleplerinin kontrolü ve hazır gıda sektöründe oluşan karmaşık süreç yönetimleri nedeniyle bütünleşme sorununu gündeme getirmiştir. Oluşan bu sorunun çözümlerinden bir tanesi de şeffaf, kolay izlenebilir ve güvenilir bir sistem yapısına sahip Blokzincir Teknolojisi’’ dir. Blokzincir Teknolojisi hali hazırda nüfus sayımı, oy kullanımı, lojistik, tarım, vergi, noter, telif hakkı, patent, akıllı sözleşme, finans, bankacılık, gümrük süreçleri ve lojistik faaliyetleri, tedarik zinciri süreç akış yönetimi, kağıtsız ticaretin ön plana alınıp belgelerin dijitalleştirilmesi ve sigortacılık alanlarında kullanılmakta ve birçok alanda ise deneme çalışmaları yapılmaktadır. Avustralya, Singapur, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gümrük ve dış ticaret takibi için blokzincir sistemi kullanan sayılı ülkeler arasındadır. iv Blokzincir Teknolojisi ile üretim ağından son tüketicinin masasına kadar olan sürecin kontrolü sağlanması hedeflenmektedir. Bu zincir ağının yönetimi ile aşırı fiyatlanmış ürünlerin önüne geçmek, gıda israfını engellemek, gıda zehirlenmesi gibi insan ve doğa yaşamını doğrudan ve dolaylı olarak etkileyen sorunların önüne geçmek istenmektedir. Bu sorunların önüne geçerek marka güveni arttırılacağı gibi maliyetler de belli bir oranda düşebilecek ve yeni yatırım aktiviteleri yönetilebilecektir. Bu çalışmamızda Blokzincir Teknolojisinin kullanım alanları, avantaj ve dezavantajları belirtilmiş örneklerle açıklanmıştır. Araştırma kapsamı olarak Hazır Gıda Perakende Tedarik Zinciri Ağında Blokzincir Teknolojisi kullanımı ve kullanmaya karar verirken dikkat edilmesi gereken faktörler incelenmiş ve öneriler sunulmuştur. Çalışmada Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden öne çıkan Analitik Ağ Süreci (AAS) metodu kullanılmıştır. AAS, sayısallaştırılabilen ve sayısallaştırılması zor olan kriterler arasındaki iç ve dış bağımlılıklarla geri bildirimlerin analiz edilebildiği etkili bir karar verme metodudur. Bu çalışmada, Blokzincir Teknolojisi seçimi mi yoksa Geleneksel Tedarik Zinciri Yazılım Programı mı kullanılabilir alternatifleri yer alsa da asıl araştırmayı hedeflenen konu tedarik zinciri programı seçerken dikkate alınan ve öncelik olan kriterlerin belirlenmesidir. Bu nedenle araştırma kapsamında dört ana kriter grubu ve 15 alt kriter tespit edilmiş ve sektörde bulunan 4 farklı perakende zinciri yetkililere soru formu hazırlanarak iletilmiştir. Çalışma yöntemi kapsamında soru formlarının yanıtları Smart Decisions Programına işlenmiş ve elde edilen kriterlerin ağırlıkları AAS metodu ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda öncelik olabilecek ana ve alt kriterler tespit edilmiştir. Ana ve alt kriterlerin oluşturulmasında uluslararası hazır gıda tedarikinde var olabilecek sorun ve iş akış süreci dikkate alınmış, ihracat, ithalat, lojistik, gümrük vs. akışı kapsayabilecek bir ağ düşünülmüştür.