Konaklama işletmelerinde yiyecek içecek bölümü çalışanlarının iş doyumu ile tükenmişlik düzeyi: Kuşadası’nda faaliyet gösteren beş yıldızlı konaklama işletmelerine yönelik bir araştırma

Günümüzde farklı meslek gruplarında çalışanların sağlıklarını negatif
olarak etkileyen birçok faktörden biri iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleridir.
Yapılan araştırmalarda çalışanların bedensel ve ruhsal sağlıklarını tehdit eden
faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Konaklama işletmeleri hizmet işletmeleri olmaları bakımından, insan
gücünün yoğun olduğu, bu yüzden de insanların birbiriyle sürekli iletişim
halinde olduğu işletmelerdir. Bu nedenle, konaklama işletmelerindeki
çalışanların iş doyumunun yüksek olması, hizmetin kalitesini büyük ölçüde
olumlu yönde etkilemektedir. Tükenmişlik ise çalışanların müşterilerle yüz
yüze olduğu meslek gruplarında çok görülebilen ve kişide uykusuzluğa, işe
ve müşterilere karşı olumsuz tutuma, bağımlılık yapan madde (alkol, ilaç)
kullanımına, ilgisizliğe ve depresyona neden olan karmaşık bir
sorundur. Çalışanların performansını ve ortaya çıkan işin kalitesini olumsuz
yönde etkilemektedir.
Bu çalışma, üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde;
konaklama işletmelerinin tanımı ve yapısal özellikleri, konaklama
iv
işletmelerinde yiyecek ve içecek bölümünün yeri, tanımı ve önemi, yiyecek
içecek bölümlerinin organizasyonları konuları üzerinde durulmuştur. İkinci
bölümde; tükenmişlik kavramı, tükenmişlik modelleri, çeşitli mücadele
yöntemleri ve sonuçları, iş doyumu kavramı, iş doyumu ölçekleri, iş doyumuna
etki eden faktörler, iş doyumunun sonuçları üzerinde durulmuştur. Turizm
alanında tükenmişlik ile ilgili yapılmış olan çalışmalar, turizm alanında iş
doyumu ile ilgili yapılmış olan çalışmalar ve konaklama işletmelerinin yiyecek
içecek bölümlerinde çalışanlarda iş doyumu ile tükenmişlik olgusunun
değerlendirilmesi ile ilgili yapılmış olan çalışmalar incelenmiştir. Son bölümde
ise; araştırmanın amacı, önemi, yöntemi belirtilmiş, araştırma ile ilgili bulgular
incelenmiş, bulguların analizleri ve yorumlara yer verilmiştir.
Araştırma, Kuşadası merkezde faaliyet gösteren beş yıldızlı konaklama
işletmelerinin yiyecek içecek bölümlerinde çalışanlar üzerinde yapılmış,
işletmelerde işverenler için önemli olan çalışanların iş doyumu ve tükenmişlik
seviyeleri saptanmaya çalışılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak anket tekniği
kullanılmış ve elde edilen verilerin değerlendirilmesinde, istatistik
yöntemlerinden; yüzde, frekans, ortalama, standart sapma, korelasyon analizi,
One Way Anova (tek yönlü varyans analizi), Levene testi, Kruskal Wallis, ttesti
ve Mann-Whitney U testi kullanılmış, değerlendirmeler istatistiksel bir
paket programından yararlanılarak yapılmıştır.
Analiz sonucunda, çalışanlarda duygusal tükenme düzeyi artarken iş
doyumunun azaldığı, düşük kişisel başarı hissi artarken iş doyumunun da
arttığı, duyarsızlaşma artarken iş doyumunun azaldığı, duygusal tükenme
artarken duyarsızlaşmanın da arttığı, duyarsızlaşma artarken düşük kişisel
başarı hissinin azaldığı görülmüştür. Konaklama işletmelerinin yiyecek içecek
bölümü çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri açısından kadın ve erkek çalışanlar
arasında anlamlı farklılık olmadığı görülmektedir.