Küreselleşmenin Türk işçi sendikaları üzerine etkisi

Küreselleşme her ne kadar iktisat tarihi ile başlatılıyor olsa da, küreselleşmeyi bu kadar güncel kılan günümüzün gelişen teknolojisidir. Küreselleşme kavram olarak dünyanın tamamına ait olmayı, ulaşım, iletişim ve bilgisayar teknolojilerindeki gelişmelerle sağlamıştır. Küreselleşme ile yaşanan değişikliklerin herkes için olumlu sonuçlarının olup olmadığı konusu, neoliberal politikaların uygulanmaya başlandığı 1980’li yıllardan itibaren yoğun olarak tartışılmaktadır. Tartışma alanlarından biri de üretim süreçlerine ve dolayısı ile sendikalara olan etkileridir. Bu çalışmanın amacı; küreselleşmenin sendikalar üzerine olan etkilerinin incelenmesi, Türk işçi sendikaları açısından değişen durumların ortaya konması ve sendikaların değişen koşullara uygun yeni stratejiler belirlemelerine yönelik öneriler geliştirmektir. Küreselleşme sektörel farklılaşmaya, üretim yöntemlerinin, endüstriyel ilişkilerin değişmesine neden olmuştur. Küreselleşmenin sendikalara olan etkileri ülkelerin ekonomik ve sosyal durumlarına göre farklı boyutlarda kendini göstermiştir. Ülkemizdeki sendikalar küreselleşmeden olumsuz olarak çok daha fazla etkilemiştir. Dünya ekonomik faaliyetleri sanayi sektöründen hizmet sektörüne yönelmiştir. Büyük ölçekli işletmeler parçalanarak daha küçük birimler halinde faaliyette bulunmaya başlamıştır. Üretim yönteminin tam zamanlı Post-Fordist sistem olarak yeniden örgütlenmesi emek sürecini yeniden organize etmiş ve esnek çalışma biçimleri yaygınlaşmıştır. Özelleştirmeler ile sosyal devlet uygulamaları zayıflamıştır. Küresel rekabetin yaygınlaşması ücretler ve sosyal hakların olumsuz etkilenmesine neden olmuştur. Küreselleşmenin getirdiği bu değişimler sendikaları da etkilemiştir. Sendikalar tam zamanlı ve süresiz sözleşmeli işçilerin istihdam edildiği üretim biçimlerinde örgütlenmeye alışık iken, yeni üretim tekniklerine uygun istihdam biçimlerinde geleneksel örgütlenme biçimi yeterli olmamış ve sendikaların örgütlenme alan ve olanaklarını daralmıştır. Sektörde kadın ve çocukların istihdamının artması sendikaların örgütlenmesini olumsuz etkilemiştir. Firmalar küresel rekabette avantajlı konuma gelebilmek için işçi maliyetlerini düşürmeye ilişkin yöntemler geliştirmiş bu durum da kayıt dışı çalışma, taşeron çalışma, esnek
II
çalışma gibi atipik istihdam şekillerini yaygınlaştırmıştır. Özelleştirmeler ile birlikte işten çıkarmalar yaşanmış ve sendikasızlaştırma gerçekleştirilmiştir. Kapitalist sistem nasıl kendini bulunduğu koşullara göre yenileyip en fazla çıkar elde etmeye çalışıyorsa, sendikaların da benzer bir strateji izlemesi gerekir. Sendikaların etkilenme boyutunun akılcı yöntemlerle değerlendirilmesi, koşullara uygun örgütlenme modellerinin geliştirilmesi gereklidir. Günümüzde kastedilen küreselleşme, zenginliğin, refahın, eşitliğin, adaletin, mutluluğun ve barışın küreselleşmesi değildir. Günümüzün küreselleşmesi, işsizliğin, yoksulluğun, eşitsizliğin ve terörün küreselleşmesidir.