ÖN UYARAN ARACILI İNHİBİSYONUN ELEKTROMİYOGRAFİ VE ELEKTROENSEFALOGRAFİ İLE İNCELENMESİ

Amaç: Beynin bilişsel, duyusal veya motor bilgileri filtrelemesi veya bunları kapılaması normal bir fizyolojik süreçtir. Bir dizi nöropsikiyatrik hastalıkta, duyusalmotor kapılamadaki sorunların beynin dikkatle ilgili bilgi işlemesinde anormalliklere yol açtığı düşünülmektedir. Duyusal-motor kapılamayı ölçmek için en yaygın olarak kullanılan yöntem, irkilme refleksinin ön uyaran aracılı inhibisyonudur (Prepulse inhibition-PPI-ÖUAİ). ÖUAİ irkilme yaratan uyarandan 30-500 ms kadar önce daha zayıf bir uyaran (ön uyaran) uygulandığında ani ve yüksek uyarana verilen irkilme tepkisinin baskılanmasıdır. İrkilme refleksi şiddetli ses uyaranları ile meydana gelen göz kırpmanın elektromiyografik (EMG) incelenmesi ile analiz edilebilmektedir. ÖUAİ ile dikkati yöneltme ile ilişkili erken bilgi işlemleme süreçlerini elektroensefalografi/uyarılmış potansiyeller (EEG/UP) ve EMG yöntemleri kullanarak inceleyen az sayıda çalışma bulunmaktadır. Biz bu çalışmada ön uyaran ile göz kırpma refleksindeki zayıflama ile birlikte kognitif süreçlerde de bir baskılama olup olmadığını öğrenmeyi amaçladık. Yöntem: Bu tez çalışmasında, herhangi bir nöropsikiyatrik hastalığı olmayan, sağlıklı 30 kişinin (20-35 yaş aralığında) EEG/UP ve EMG yanıtlarını eş zamanlı kaydettik. İşitsel ÖUAİ paradigması ile ortaya çıkan irkilme yanıtlarının EMG sinyalindeki ortalama genlik değerlerini literatürde tanımlanmış olan “yüzde-ÖUAİ” ile değerlendirildi. Ayrıca meydana gelen refleksin latans ve süresini “Cumulatif Sum- CUSUM” tekniği ile inceledik. Bu tez çalışmasında, EEG kayıtlarının analizleri Fz, Cz, Pz, Oz, T7 ve T8 elektrotlarında gerçekleştirilmiştir. Uyaran öncesi ve uyaran sonrası 1000 ms olmak üzere, uyarandan önceki 600 ms boyunca (-600-0 ms arasında), uyarandan sonraki ilk 20 ms içerisinde, uyarandan sonra 400-600 ms arasındaki spontan göz kırpma içeren veriler sürekli EEG verisinden çıkarılarak uyaranlar çevresinde veri segmentleri oluşturuldu. Filtreleme ve artefakt temizlemeden sonra ortalama yanıtlar oluşturuldu. Ortaya çıkan P50, N100, P200 ve P300 beyin ix potansiyellerinin latans ve genlikleri farklı uyaran tipleri arasında karşılaştırıldı. Bulgular: Araştırma sonucunda hem sEMG-CUSUM hem de EEG analizlerinde S1 ve S2 uyaranına karşı elde edilen yanıtların latansı değişmemiştir. S1 irkilme yaratan uyarandır, S2 ise irkilme yaratan uyarandan önce ön uyaranın uygulandığı uyaran tipidir. CUSUM ile hesapladığımız S1 ve S2 uyaran latansları geleneksel yolla elde edilen latansa göre daha uzun bulunmuştur. Uyaranla meydana gelen cevapta latansın uzun bulunması bilinenden daha çok sayıda sinir devrelerinin olduğu düşüncesini desteklemiştir. EMG analizlerimizin sonucunda literatürle uyumlu olarak genlik değerlerinde bir inhibisyon gözlendi. EEG analizlerinin genlik değerlerinde ise S1 ve S2 arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı. Sonuçlar: Ön uyaran uygulanmasının göz kırpma refleksinin genliğinde baskılanmaya neden olduğunu göstermiştir. Bunun yanında refleks süresini ve latansını literatürden farklı olarak CUSUM yöntemi ile değerlendirdik. Ön uyaran uygulanmasının refleks süresi ve latansı üzerinde etkisi olmadığını gösterdik. Çalışmamızın amaçlarından bir diğeri ise, ön uyaran uygulanmasının sensorimotor yanıtlarda olduğu gibi duyusal işlemleme süreçlerinde de oluşturabileceği olası baskılamayı EEG ile incelemekti. EEG/UP analiz sonuçlarımız beyin elektrik aktivitesinin ön uyaran uygulanmasından etkilenmediğini gösterdi. Bu bulgular ışığında, ön uyaran uygulanmasının şiddetli işitsel uyarana karşı oluşturduğu sensorimotor yanıtlarla, beyindeki bilgi işlemleme süreçlerinin aynı mekanizma ve aynı beyin yapıları ile yürütülmediği düşünülmektedir.