ÇOCUKLUK ÇAĞI İSHALİNİ ÖNLEMEDE VİDEO VE BROŞÜR İLE YAPILAN EĞİTİMİN ANNELERİN ÖZ-YETERLİLİĞİ ÜZERİNE ETKİSİ

Amaç: Farklı eğitim yöntemlerinin tek tek (video veya broşür) ya da birlikte kullanılmasının (video+broşür) çocukluk çağı ishalini önlemede annelerin öz- yeterlilik düzeylerine etkisinin incelenmesidir. Gereç –Yöntem: Ön test- son test kontrol gruplu yarı deneysel tasarımdaki araştırma Aralık 2021- Haziran 2022 tarihleri arasında bir aile sağlığı merkezinde yürütülmüştür. Çalışma evrenini bu merkezlere kayıtlı 5 yaşından küçük tüm çocuklar ve anneleri oluşturmuştur (N=266). Basit rastgele örnekleme yöntemine göre anneler örnekleme alınmış, kura yöntemi ile listelerden seçilen, pandemi nedeniyle izole/hasta olmayan 120 anne ile araştırma yürütülmüştür. Girişim grubu 30’ar kişilik üç gruba ayrılmıştır (broşür ile eğitim verilen, video ile eğitim verilen ve hem video hem broşür ile eğitim verilen grup). Rutin aile sağlığı merkezi hizmeti alan kontrol grubu da 30 anneden oluşmuştur. Veri toplamada bilgi formu, Erken Çocukluk Çağı İshalini Önlemede Anne Öz-Yeterlik Ölçeği, eğitim materyali olarak İshalin Önlenmesi broşür ve videosu kullanılmıştır. Analizler IBM SPSS 25 programında gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Çocukların yaşı, cinsiyeti, annenin çalışma durumu, anne-babanın eğitim, gelir ve çalışma durumları açısından gruplar arası fark yoktur. Video grubu ailelerin %56,7’si, Broşür grubu ailelerin %63,3’ünün, Video-Broşür grubu ailelerin %80’inin oral rehidratasyon sıvısının (ORS) ne olduğunu bildiklerini ifade ederken kontrol grubundaki annelerin %60’ının oral rehidratasyon sıvısıyı bilmedikleri belirlenmiştir. Girişim sonrası video, broşür ve video-broşür gruplarında bulunan annelerin çoğunlukla oral rehidratasyon sıvısı bilme oranı kontrol grubundaki annelere göre daha yüksektir (p=0,000). Gruplardaki annelerin oral rehidratasyon sıvısı bilme durumuna göre girişim öncesi ve sonrası öz-yeterlilik puanları vi değişmemiştir (p>0,05). Video ve kontrol gruplarında bulunan annelerin yarısının öz- yeterliliklerinin düşük, yarısının ise orta ve yüksek düzeyde olduğu; broşür ve Video- Broşür grubundaki annelerin çoğunlukla düşük öz-yeterlilik düzeyine sahip olduğu belirlenmiştir. Tüm gruplarda annelerin ön test ile son test öz-yeterlilik toplam puan ortalamaları arasında fark bulunmuştur (p<0,05). Grupların öz-yeterlilik puanları arasındaki en düşük ön ve son test farkı sırasıyla kontrol ve video grubundadır. En büyük fark broşür ve sonra video-broşür grubundadır. Sonuç: Araştırma sonuçları annelere tek tek veya birlikte kullanılarak yapılan girişimlerin öz-yeterliliği artırmada etkili olduğunu göstermiştir. Bu yöntemler içinde broşür ve video-broşür girişiminin video girişimine göre öz-yeterliliği daha çok artırdığı söylenebilir.