DİYABETİK AYAK HASTASINA BAKIM VEREN HEMŞİRELERİN DİYABETİK AYAK KONUSUNDAKİ BİLGİ VE TUTUMLARI

Giriş: Diyabetin türlerinden hepsi, vücudun birden fazla bölümünde komplikasyonlara neden olabilir ve erken yaşta ölüm riskini artırabilir. Diyabetin uzun dönem komplikasyonları makrovasküler ve mikrovasküler hastalıklara sebep olmaktadır. Bunlar inme, kalp ve damar hastalıkları, nöropati, hipertansiyon, nefropati, retinopati, ayak ülserleri gibi ciddi hastalıklardır. Diyabetli bir hastanın hayatı boyunca %12-25 oranında diyabetik ayak yarası oluşma riski vardır. Diyabetik ayak yaraları, hastanın yaşam kalite düzeyinin bozulmasına, tedavi maliyetlerinin ciddi anlamda yükselmesine, alt ekstremite ampütasyonlarına ve mortalite oranında artışa neden olur. Non-travmatik ayak ampütasyonlarının %50-70’i diyabetli hastalarda gerçekleşmektedir. Diyabetik ayakta oluşan problemler önlenebilir komplikasyonlardır. Tanıdan itibaren düzenli izleme ve koruyucu sağlık davranışlarının kazandırılması önemlidir. Diyabet ekibinin üyelerinden biri olarak hemşire, koruyucu sağlık bakımını planlayarak sürdürebilecek bir sağlık profesyoneli olmakla birlikte, bu konu hakkında yeterli beceri ve bilgiye sahip olmaları nedeniyle diyabetli hasta için uygun bakım ortamını sağlayacak meslek üyesidir. Amaç: Bu araştırmada, hemşirelerin diyabetli hastalarda diyabetik ayak bakım yönetimi süreci konusunda bilgi düzeylerinin ve tutumlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma tanımlayıcı nitelikte bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini 01.11.2021-01.06.2022 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi ile İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde görev yapan ve araştırmaya katılmaya onay veren 146 hemşire oluşturmuştur. Araştırma verilerini ‘Hemşire Tanıtım Formu’, ‘Diyabetik Ayak Bakımına Yönelik Tutum Ölçeği’ ve ‘Diyabetik Ayak Bilgi Formu’ oluşturmaktasdır. Diyabetik Ayak Bakımına Yönelik Tutum Ölçeği’nden toplamda alınabilecek en düşük puan 8 ve en yüksek puan 40 olup; alınan puanın artması hemşirenin diyabetik ayağa karşı tutumunun iyi olduğunu göstermektedir. Diyabetik Ayak Bilgi Formu’ndan en düşük doğru sayısı 0, en vi yüksek doğru sayısı 30 alınmaktadır. Doğru sayısının yükselmesi ile hemşirelerin bilgi düzeylerinin arttığı anlaşılmaktadır. Araştırma veri analizi SPSS 25.00 programı ile yapılmıştır. Bulgular: Diyabetik Ayak Bakımına Yönelik Tutum Ölçeği’nin dil uyarlaması ve validasyonu yapılmıştır. Türkçe formunun 8 maddelik toplam korelasyon değerlerinin 0.583 ile 0.734 arasında değişim gösterdiği ve toplam ölçek Cronbach Alfa güvenirlik katsayısının α=0,890 olduğu bulunmuştur. Ölçeğin KMO değerinin 0.882 olduğu belirtilmiştir. Bu değer iyi olarak kabul edilen 0.810’un üzerindedir. Ölçekte bulunan maddelerin tek boyutuna ait faktör yükleri 0.461- 0.666 aralığında yer almıştır. Hemşirelerin demografik özellikleri ile Diyabetik Ayak Bilgi Formuna verdikleri doğru yanıt sayıları arasındaki ilişkinin incelenmesi için Pearson Ki Kare ve Fisher’s Exact testleri uygulanmıştır. Analiz sonucunda herhangi bir demografik özellik ile doğru sayısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki gözlenmemiştir (p>0,05). Diyabetik Ayak Bakımına Yönelik Tutum Ölçeğine verilen cevaplara göre yaş ve hemşirelik deneyimi değişkenleriyle ölçek toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p>0.05). Hemşirelerin bilgi düzeyi formuna verdikleri doğru cevap sayıları ile Diyabetik Ayak Bakımına Yönelik Tutum Ölçeğinden aldıkları toplam puanların ortalamaları arasındaki fark Anova testi ile incelenmiş ve aralarında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark saptanmamıştır (p>0.05). Sonuç: Klinik ortamda çalışan hemşirelerin diyabetik ayaklı hastalara bakım verme sırasındaki tutumlarına yönelik geliştirilen “Diyabetik Ayak Bakımına Yönelik Tutum Ölçeği” geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Hemşirelerin bilgi düzeylerinin orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Tutumun sosyodemografik analizlerinde yaş arttıkça ölçek toplam puan ortalamasından daha yüksek değerde olduğu saptanmıştır. Y hastanesinde çalışan hemşirelerin tutum ölçek toplam puan ortalamasının, X hastanesinde çalışan hemşirelerin ölçek toplam puan ortalamasından daha yüksek olduğu, çalışma deneyimi arttıkça tutumun ölçek toplam puan ortalamasının ise daha yüksek olduğu görülmüştür.