POZİSYON DEĞİŞİMİ ÖNCESİNDE OROFARENGEAL ASPİRASYON UYGULAMASININ OKSİJENİZASYON PARAMETRELERİ VE VENTİLATÖR İLİŞKİLİ OLAY İNSİDANSI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Amaç: Bu araştırmada, mekanik ventilatör desteği alan hastalarda her pozisyon değişimi öncesinde orofarengeal aspirasyon uygulamasının oksijenizasyon parametreleri ve ventilatör ilişkili olay insidansı üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Yoğun Bakım Ünitesi'nde yürütülmekte olup, araştırmanın evrenini de bu ünitede yatan hastalar oluşturdu. Örneklem sayısının hesaplanmasında “G*Power 3.1.9.4.” kullanılarak deney grubu 15 hasta, kontrol grubu 19 hasta olarak hesaplandı ve deney grubunda olası ventilatör ilişkili pnömoni görülme oranı 0,059 ve kontrol grubunda olası ventilatör ilişkili pnömoni görülme oranı 0,294 belirlenmiş olup, α hata =0.18 gücü, β hata=0.18 olup, güç (1-β) 0,81 olarak belirlendi. Kontrol grubundaki hastalara ünitede süregelen rutin hasta bakımı (Endikasyon halinde endotrakeal aspirasyon ve takibinde orofarengeal aspirasyon uygulaması; gündüz 2 saatte bir gece 4 saatte bir olmak üzere rutin ve rutin dışı pozisyon değişimleri; ağız bakımı) uygulandı. Deney grubundaki hastalara ünitede süregelen rutin hasta bakımına ek olarak “her pozisyon değişikliği öncesinde orofarengeal aspirasyon” uygulandı. Bu gruptaki hastalara gündüz 2 saatte bir gece 4 saatte bir rutin ve rutin dışı pozisyon değişimleri öncesinde olmak üzere 24 saat içinde en az 9 kez, 100-120 mmHg basıncıyla 10 saniye süre ile orofarengeal aspirasyon uygulandı. Orofarengeal aspirasyon uygulaması tamamlandıktan sonra hastanın pozisyonu değiştirildi. Randomize kontrollü deneysel tasarımda gerçekleştirilen bu araştırma veri toplama aracı olarak “Olgu Tanılama ve Takip Formu” kullanıldı (Ek 1). Elde edilen bağımlı ve bağımsız değişkenlere ilişkin veriler SPSS*25 kullanılarakincelendi. Verilerin analizinde Ki-kare testi, tek yönlü varyans analizi ve student t testi, Kruskall Wallis H testi ve Mann Whitney U testi kullanıldı. Bulgular: Hastaların %44,12’si deney grubunda, %55,88’i kontrol grubunda idi. Deney grubu hastaların yaş ortalaması 59,20±20,38; kontrol grubundaki hastaların yaş ortalaması 57±20,08 idi. Deney ve kontrol grubu hastaların mekanik ventilasyon vi desteği alma süresi ortalamaları sırasıyla 5,73±3,49, 5,47±4,46 idi. Sırasıyla deney ve kontrol gruplarında bağımsız değişkenler olarak cerrahi girişim varlığı (%5,88; %11,76), kronik obstruktif akciğer hastalığı varlığı (%5,88; %5,88), antibiyotik kullanımı (%44,12; %55,88), antiasit kullanımı (%32,35; %47,06), enteral beslenme varlığı (%35,2; %55,88), parenteral beslenme varlığı (%8,82; %8,82) incelendi ve enteral beslenme dışında anlamlı düzeyde bir farklılık göstermediği saptandı (p>0,05). Deney ve kontrol grubu hastaların albümin düzeyleri ortalaması sırasıyla 21,59±3,57 g/dL ve 25,25±4,01 g/dL idi. Albümin düzeyindeki gruplar arasındaki bu fark anlamlı düzeyde idi. Deney ve kontrol grubu hastaların oksijenizasyon parametrelerinden solunum hızı, SpO₂ , SaO₂ , PaCO₂ , TVmL, pH, HCO₃ , BE, FiO₂ ve PEEP değerleri incelendi ve pH dışındaki solunum parametrelerinde anlamlı düzeyde farklılık saptanmadı (p>0,05). Trakeal aspirat kültürleri sonucu pozitif olan hastaların %29,4’ü kontrol grubunda, %5,9’u ise deney grubunda idi. İstatistiksel analizde deney grubunda trakeal aspirat kültürleri pozitifliği kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde düşük idi (p<0.05). Olası ventilatör ilişkili pnömoni gelişiminde etken olan mikroorganizmalar Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter baumannii Candida albicans, Pseudomonas aeruginosa, Serratia marcescens olup gruplar arasında anlamlı düzeyde farklılık göstermedi (p>0,005). Sonuç: Mekanik ventilatörlü hastaya her pozisyon değişimi öncesinde orofarengeal aspirasyon uygulanması, hastada olası ventilator ilişkili pnömoni gelişimini azaltmıştır. Bu gerekçeyle pozisyon değişimi öncesi orofarengeal aspirasyon uygulamasının bakım paketlerine dahil edilmesi önerilmektedir. Ayrıca klinikte orofarengeal aspirasyonun uygulanabilirliğini arttırmak amacıyla pratik ve işlevsel orofarengeal aspirasyon ürünleri geliştirilebilir. Ek olarak literatürde orofarengeal aspirasyon uygulamasının hastanın oksijenizasyon parametreleri üzerinde etkilerini inceleyen çalışmalara ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.