ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI, OBJEKTİF UYKU KALİTESİ, SÜBJEKTİF UYKU KALİTESİ VE BİLİŞSEL İŞLEVLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın temel amacı üniversite öğrencilerinde Problemli İnternet Kullanımı (PİK) veya yaygın adıyla İnternet Bağımlılığının (İB), objektif ve sübjektif uyku kalitesi, sirkadyen tercih, bilişsel işlevler ve duygu durum ile ilişkisinin incelenmesidir. Örneklem grubunu, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesinde öğrenim gören, yaşları 18-24 yaş arasında değişen gönüllük esasına göre seçilen katılımcılar oluşturmuştur. Araştırmanın ilk aşamasında 275 kişiye İnternet Bağımlılığı Testi (İBT) uygulanmıştır. Araştırmanın daha sonraki aşamasında ise katılımcılar İBT’den aldıkları puana göre “normal internet kullanıcısı” ve “internet bağımlısı” olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. İlk laboratuvar ziyaretinde katılımcıların sübjektif uyku kalitesini değerlendirmek için Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ), Epworth Uykululuk Skalası (EUS), Uykusuzluk Şiddeti İndeksi (UŞİ) uygulanmıştır. Bunun yanı sıra kronotipleri belirlemek için Sabahçıl Akşamcıl Anketi (SAA); duygu durumu değerlendirmek için de Durumluk Sürekli Kaygı Ölçeği ve Beck Depresyon Ölçeği uygulanmıştır. Ayrıca uyku parametrelerinin objektif değerlendirilmesi için tüketiciye yönelik akıllı bileklikler ile 2 gece boyunca uyku kaydı alınmıştır. İkinci laboratuvar ziyaretlerinde ise katılımcıların bilişsel performansları Yap/Yapma (Go/No Go) tepki inhibisyonu görevi ve Stroop Testi TBAG formu ile değerlendirilmiştir. v Araştırmanın ilk aşamasına ait bulgular incelendiğinde İBT puanına göre internet bağımlılığı prevalans oranı düşük ve orta düzey (50-79 puan arasında olan) için %33.09 olarak bulunurken yüksek düzey için internet bağımlılığı (80 puan ve üzeri) tespit edilmemiştir. Araştırmanın ikinci aşamasına ait bulgulara bakıldığında ise sübjektif uyku kalitesi ile internet bağımlılığı pozitif yönde ilişkilidir. Ayrıca, sübjektif uyku kalitesi, internet bağımlılığı olan grupta normal gruba göre daha kötü bulunmuştur. Ancak, ölçülen objektif uyku özellikleri (toplam uyku süresi, uyku başlangıcı sonrası uyanma süreleri, uyku etkinliği) için gruplar arasında bir fark görülmemiştir. Diğer taraftan, SAA puanları ile PUKİ puanları arasında negatif yönde ilişki bulunmuştur. Bilişsel performans incelendiğinde ise gruplar arasında seçici dikkat performansında anlamlı fark bulunmazken; motor yanıt inhibisyonu performansı internet bağımlılığı olan grupta normal gruba göre daha kötü bulunmuştur. Araştırmanın ikinci aşaması verileri için yürütülen regresyon analizi sonuçlarına göre İBT’yi yordayan değişkenlerin EUS puanları ve Yap/Yapma görevi yanlış alarm oranları olduğu ve bu iki değişkenin İBT puanları varyasının %29’unu açıkladığı görülmüştür. Elde edilen bulgular internet bağımlılığı belirtilerinde sübjektif uyku kalitesinin ve insomnia şiddetinin risk faktörleri olduklarını, dahası artmış gündüz uykululuğunun ve motor inhibisyon becerisinde düşüşün önemini göstermektedir.