GÜVENCESİZ İSTİHDAMIN PSİKOLOJİK VE FİZİKSEL SAĞLIK SONUÇLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Güvencesiz istihdam şekillerinin tüm dünyada yaygınlaşması anlamına gelen prekarizasyon, Türkiye’de de etkisini göstermektedir. Dünya genelinde bu durumun çalışanları nasıl etkileyeceğine dair araştırmalar yapılırken, Türkiye’de bu konuya dair çalışmaların sayısı kısıtlı kalmaktadır. Dolayısıyla bu araştırmada, güvencesiz istihdamın çalışanların psikolojik belirtileri ve fiziksel sağlıkları üzerindeki etkisini incelemek amaçlanmıştır. Aynı zamanda uzun vadede çalışanların sağlıklarında kötüleşmeye yol açan hastayken işe gitme (presenteeism) davranışının, güvencesiz istihdam ile psikolojik belirtiler ve fiziksel sağlık arasındaki ilişkide aracı rolünün olup olmadığı incelenmiştir. Son olarak güvencesiz istihdamın olumsuz sağlık sonuçları üzerindeki etkisinde algılanan istihdam edilebilirliğin düzenleyici rolünün olup olmadığı analiz edilmiştir. Araştırmanın örneklemini; sigortalı veya sigortasız çalışan, 18 yaş ve üzeri 457 katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcıların %64.3'ü kadın, %35.7'si erkeklerden oluşmaktadır. Araştırmada Çalışmanın Eğretilik Ölçeği (ÇEÖ), Stanford İşte Var Olamama Ölçeği (SİVOÖ), Algılanan İstihdam Edilebilirlik Ölçeği (AİEÖ), Kısa Form 36 (KF36) ve Hasta Sağlık Anketi (HSA) kullanılmıştır. Veriler SPSS 25 programında Bağımsız Örneklemler T Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı Analizi, Hiyerarşik Regresyon Analizi, moderatör değişken analizi ve aracı değişken analizi ile incelenmiştir. Analizlere göre güvencesiz istihdam, hem psikolojik belirtileri hem fiziksel sağlık sonuçlarını anlamlı bir şekilde yordamaktadır. Yapılan aracı değişken analizlerine göre güvencesiz istihdamın hem psikolojik belirtiler hem de fiziksel sağlık üzerindeki olumsuz etkisinde presenteeismin aracı rol oynadığı tespit edilmiştir. Moderatör değişken analizine göre ise algılanan istihdam edilebilirliğin güvencesiz istihdam ile sağlık sonuçları arasındaki ilişkiyi etkilemediği bulunmuştur. Dolayısıyla mevcut araştırmanın örneklemi istihdam edilebilirlik algılarının yüksekliği veya düşüklüğünden bağımsız olarak güvencesiz istihdamdan olumsuz etkilenmektedir. Mevcut araştırma bulguları alan yazın doğrultusunda tartışılmış ve bir halk sağlığı problemi olduğu düşünülen güvencesiz istihdama dikkat çekilerek gelecek çalışmalar için öneriler sunulmuştur.