ÇEVRE YÖNETİM MUHASEBESİ KAPSAMINDA ATIK RAPORLAMA YAKLAŞIMI: MALZEME AKIŞ MALİYET MUHASEBESİNİN FARKLI SEKTÖRLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

MAMM, çevre yönetim muhasebesinin bir aracı olup üretim süreçlerinde ortaya çıkan atıkların miktarsal ve parasal takibini öngörmektedir. Atıkların miktarsal olarak raporlanması, çevresel etkilerinin vurgulanması açısından önem arz ederken, atıkların maliyetinin hesaplanması ise atık üretiminin üretici şirketlere yarattığı maliyeti ortaya koyması açısından önem arz etmektedir. Tez çalışmasında MAMM, farklı maliyet sistemlerini uygulayan iki şirket nezdinde uygulanmıştır. İlk uygulama, toz boya üretimi ile iştigal eden ve sipariş maliyet sistemini uygulayan bir şirket nezdinde, ikinci uygulama ise ayçiçek yağı üretimi ile iştigal eden ve safha maliyet sistemini uygulayan bir şirket nezdinde gerçekleştirilmiştir. MAMM, her iki şirkette de etkin bir şekilde uygulanmış, atıkların maliyetini, atıkların geri dönüştürülmesi nedeniyle katlanılan ek maliyetleri ve tasarruf potansiyelini ortaya çıkarmıştır. Üretim sürecinde ortaya çıkan yan ürünlerin ürün veya atık olarak raporlanması hakkında ISO 14051 standardında bir belirleme yapılmamış olup tez çalışmasına konu ikinci örnek olayda ortaya çıkan küspe ürün olarak, diğer yan ürünler ise atık olarak raporlanmıştır. Ancak küspe benzeri çıktıların toplam girdilere oranı fazla olduğundan bu tür çıktıların ürün ve atık olarak raporlanmasının kendine has sakıncaları olduğu belirlenmiştir. Maliyet sistemleri açısından yapılan değerlendirmede, sipariş maliyet sisteminin malzeme ve diğer kaynak kullanımını direkt olarak takip edebilme özelliği sayesinde MAMM’nin sipariş maliyet sisteminde dönem içerisinde dinamik olarak uygulanabileceği belirlenmiştir.