Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının unutulmuş isimlerinden biri olan Adnan Veli Kanık, eserlerinin önemli bir bölümü gazete ve dergilerde kalan mizahi öykü yazarlarından biridir. Edebiyat dünyasına ilk olarak gazetecilikle adım atan yazar, Akbaba, Dolmuş, Külâh, Papağan, Pardon, Taş-Karikatür, Tef ve Vatan gibi basın-yayın organlarında çeşitli yazılar kaleme almıştır. Edebiyat tarihi incelemelerinde ise Ahmet Rasim, Ercüment Ekrem, Hüseyin Rahmi ve Osman Cemal gibi öykücülerin devamı olarak görülmüş; öykülerinde yer alan tema, içerik ve üslup özellikleri bakımından bu isimlerin oluşturduğu geleneğin sürdürücüsü olarak yorumlanmıştır. Yazarın öykü-röportaj türündeki Mapusane Çeşmesi (1952) adlı kitabı, Türk edebiyatı tarihi açısından dikkate değer bir eserdir. Kitaptaki öykülerin temelde iki düzlem üzerine inşa edildiği söylenebilir. Bunlardan ilki mizaha dayalı öyküler, diğeri ise gerçekçi, dramatik öykülerdir. Mizaha dayalı öykülerde, dönem insanının hapishanedeki yaşam mücadelesi ince bir alay ve ironiyle ele alınır. Buradaki temel amaç, yoksulluk durumunun trajikomik yönlerinin yansıtılmasıdır. Dramatik yapıdaki öykülerde ise sözünü ettiğimiz insanların hayatları, gerçekçilik kaygısına bağlı olarak eleştirel bir bakışla, trajik olay ve durumlar açısından anlatılır. Bugüne değin detaylı bir incelemesi yapılmayan kitaptaki öyküler gerek mizahi gerekse dramatik özellikleriyle 1950’li yılların hukuk, adalet, devlet bürokrasisi ve toplumsal yapı açısından dikkate değer özellikler barındırmaktadır. Bu çalışmada, temelde konu ve izlek bakımından iki düzlem üzerine inşa edildiği tespit edilen Mapusane Çeşmesi, özellikle edebiyatın üretildiği bir mekân olarak cezaevi ve hükümlülerin bu mekânlardaki yaşam biçimleri açısından incelenecektir. Böylelikle 1950’li yılların hapishane ve mahkûm hayatına dair bilgiler gerçekçi özellikleriyle ortaya çıkarılacaktır. Bunlara bağlı olarak çalışmanın amacı, Mapusane Çeşmesi’ni yeniden tanıtmak ve Türk edebiyatı tarihinde edineceği konumla ilgili çeşitli değerlendirmelerde bulunmaktır.
Eser Adı (dc.title) | Hapishaneden Cezaevine: Adnan Veli Kanık’ın Mapusane Çesmesi Adlı Eserinde Kamusal Bir Mekân Olarak Hapishane ve Mahkûm Hayatı |
Eser Sahibi (dc.contributor.author) | MUSTAFA TEMİZSU |
Yayın Tarihi (dc.date.issued) | 2021 |
Yayıncı (dc.publisher) | Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi |
Tür (dc.type) | Makale |
Özet (dc.description.abstract) | Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının unutulmuş isimlerinden biri olan Adnan Veli Kanık, eserlerinin önemli bir bölümü gazete ve dergilerde kalan mizahi öykü yazarlarından biridir. Edebiyat dünyasına ilk olarak gazetecilikle adım atan yazar, Akbaba, Dolmuş, Külâh, Papağan, Pardon, Taş-Karikatür, Tef ve Vatan gibi basın-yayın organlarında çeşitli yazılar kaleme almıştır. Edebiyat tarihi incelemelerinde ise Ahmet Rasim, Ercüment Ekrem, Hüseyin Rahmi ve Osman Cemal gibi öykücülerin devamı olarak görülmüş; öykülerinde yer alan tema, içerik ve üslup özellikleri bakımından bu isimlerin oluşturduğu geleneğin sürdürücüsü olarak yorumlanmıştır. Yazarın öykü-röportaj türündeki Mapusane Çeşmesi (1952) adlı kitabı, Türk edebiyatı tarihi açısından dikkate değer bir eserdir. Kitaptaki öykülerin temelde iki düzlem üzerine inşa edildiği söylenebilir. Bunlardan ilki mizaha dayalı öyküler, diğeri ise gerçekçi, dramatik öykülerdir. Mizaha dayalı öykülerde, dönem insanının hapishanedeki yaşam mücadelesi ince bir alay ve ironiyle ele alınır. Buradaki temel amaç, yoksulluk durumunun trajikomik yönlerinin yansıtılmasıdır. Dramatik yapıdaki öykülerde ise sözünü ettiğimiz insanların hayatları, gerçekçilik kaygısına bağlı olarak eleştirel bir bakışla, trajik olay ve durumlar açısından anlatılır. Bugüne değin detaylı bir incelemesi yapılmayan kitaptaki öyküler gerek mizahi gerekse dramatik özellikleriyle 1950’li yılların hukuk, adalet, devlet bürokrasisi ve toplumsal yapı açısından dikkate değer özellikler barındırmaktadır. Bu çalışmada, temelde konu ve izlek bakımından iki düzlem üzerine inşa edildiği tespit edilen Mapusane Çeşmesi, özellikle edebiyatın üretildiği bir mekân olarak cezaevi ve hükümlülerin bu mekânlardaki yaşam biçimleri açısından incelenecektir. Böylelikle 1950’li yılların hapishane ve mahkûm hayatına dair bilgiler gerçekçi özellikleriyle ortaya çıkarılacaktır. Bunlara bağlı olarak çalışmanın amacı, Mapusane Çeşmesi’ni yeniden tanıtmak ve Türk edebiyatı tarihinde edineceği konumla ilgili çeşitli değerlendirmelerde bulunmaktır. |
Kayıt Giriş Tarihi (dc.date.accessioned) | 2023-01-24 |
Açık Erişim Tarihi (dc.date.available) | 2023-01-24 |
Yayın Dili (dc.language.iso) | tr |
Konu Başlıkları (dc.subject) | Edebiyat |
Konu Başlıkları (dc.subject) | Anlatıbilim |
Konu Başlıkları (dc.subject) | Adnan Veli Kanık |
Atıf için Künye (dc.identifier.citation) | Temizsu, M. (2021). Hapishaneden Cezaevine: Adnan Veli Kanık’ın Mapusane Çesmesi Adlı Eserinde Kamusal Bir Mekân Olarak Hapishane ve Mahkûm Hayatı. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 10/26, s. 118-130. |
Alternatif Yayın Başlığı (dc.title.alternative) | From Old-Style Prison to New-Type Prison: Prison And Prisoner Life As A Public Space In Adnan Veli Kanık’s Work Titled Mapusane Çeşmesi |
ISSN (dc.identifier.issn) | 2147– 5490 |
Yayının ilk sayfa sayısı (dc.identifier.startpage) | 118 |
Yayının son sayfa sayısı (dc.identifier.endpage) | 130 |
Dergi Adı (dc.relation.journal) | Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi |
Dergi Sayısı (dc.identifier.issue) | 26 |
Dergi Cilt (dc.identifier.volume) | 10 |
DOI Numarası (dc.identifier.doi) | 10.25068/dedekorkut459 |
Haklar (dc.rights) | Open access |
Tek Biçim Adres (dc.identifier.uri) | https://hdl.handle.net/11469/3297 |