Effect of Sediment Load on the Time Evolution of the Morphology of a Large-scale Laboratory Movable-bed Symmetrical Confluence

Akarsu kavşakları doğal drenaj ağlarının temel unsurları olup oluşturdukları habitat yüksek ekolojik değer arz etmektedir. Yan kollardaki sediment yükü ve akım arasındaki etkileşim kavşak morfolojisini düzenleyen önemli bir faktördür. Yan koldan gelen sediment yükü ve debinin ana kanal boyunca yer yer oyulmalara ve yığılmalara sebebiyet verdiği, bunların sonucunda da taban topoğrafyasında zamana bağlı değişimlerin olduğu gözlemlenmektedir. Bu çalışmada İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Hidrolik Laboratuvarında bulunan, simetrik iki yan kolun 90˚ açı ile ana kanala bağlandığı açık kanal kavşağı üzerinde iki deney gerçekleştirilmiştir. Yan kollardan gelen debi iki deney için de eşit ve 20 l/s iken sediment besleme miktarları 0 kg/dk (E1)ve 0,1 kg/dk (E2) olarak ayarlanmıştır. Deney düzeneğinin mansabında bulunan kapak ile kavşak mansabında akım derinliği 5 cm olacak şekilde ayarlanmıştır. Aynı koşullar 3 saat, 9 saat ve 15 saat olacak şekilde üç farklı süre boyunca devam ettirilmiş ve her süre sonunda deney dondurularak taban kotları elde edilmiştir. Yan kolların birleştiği kavşak bölgesindeki oyulma ve yığılma bölgeleri incelenmiştir. t=3 s için iki deneyde taban morfolojisi benzerdi. Sediment beslemesiz deneyde oyulma koridori oluşurken sediment beslemeli deneyde yan koldan gelen sediment beslemesi yan kol ağzında oyulma gelişmesini engellemiştir. Yan kollardaki taban kotları sediment beslemesiyle daha yüksekti. Sediment beslemesinin miktarına bağlı olarak sediment beslemeli deneyin sonunda daha geniş, daha yüksek ve daha uzun birikme bölgesi gözlemlenmiştir. Sediment beslemesiz deneyde oyulma çukuru oluşmamışken, sediment yüküne bağlı olarak, sediment beslemesi deneyin sonunda oyulma çukuru gözlemlenmiştir.