SIÇANLARDA DEKSMEDETOMİDİN VE KSİLAZİNİN FENTANİLİN ANALJEZİK ETKİSİ VE FENTANİL TOLERANSI ÜZERİNE ETKİSİ

Giriş-Amaç: Fentanil (FEN) ağrı tedavisinde kullanılan güçlü bir opioid maddedir. μ-opioid reseptör (MOR)’ler opioidlerin farmakolojik etkilerine aracılık eder. Opioidlerin uzun süreli ve/veya yüksek dozlarda kullanılması sonucunda antinosiseptif etkilerine karşı tolerans gelişebilmektedir. Opioidlerin analjezik etkilerine karşı gelişen toleransın önlenmesi bu ilaçların klinikte daha etkin ve güvenli kullanımı için önemlidir. Bu amaçla α-2 adrenoreseptör agonistlerinden olan deksmedetomidin (DEX) ve ksilazin (KSL)’in, FEN toleransı ve analjezisi üzerindeki etkilerini araştırdık. Ayrıca, periaquaduktal gri cevher (PAG) ve spinal kord (SC)’daki MOR ekspresyonu üzerine etkilerini immünohistokimyasal olarak inceledik. Materyal-Metod: Kırk sekiz adet erkek sıçan, kontrol, FEN, DEX, KSL, FEN+DEX ve FEN+KSL olacak şekilde altı gruba ayrıldı ve üç gün boyunca iki doz ilaç uygulandı. Analjezi testleri (tail-flick ve hot-plate) ve rotarod performans testi üç gün boyunca yapıldı. PAG ve SC çıkarılarak MOR ekspresyonu değerlendirildi. Bulgular-Sonuç: Analjezi test sonuçları, çalışmanın ikinci gününde FEN toleransının geliştiğini gösterdi. Buna karşın, kombine ilaç alan gruplarda FEN toleransının gelişmediği, FEN analjezisinin güçlendiği ve FEN’in analjezik etki süresinin uzadığını tespit ettik. Uygulanan ilaçların hiçbiri sedasyon veya motor inkoordinasyona neden olmadı. PAG ve SC’nin morfolojik yapısı normal görünümdeydi. İmmünohistokimyasal analiz sonuçlarımız, grupların MOR ekspresyon seviyeleri arasında anlamlı bir fark olmadığını gösterdi. MOR ekspresyonunda değişiklik meydana gelmemesi, ilk günlerde gelişen FEN toleransında MOR ekspresyon yoğunluğundaki değişimden ziyade ikincil haberci sistemindeki değişikliklerin daha etkin olabileceğini düşündürmüştür. α-2 adrenoreseptör agonistlerinin FEN toleransında moleküler düzeydeki etkilerini ortaya çıkarabilmek için daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.