FİBROMİYALJİLİ KADIN HASTALARDA İKİLİ GÖREV İLE FİZİKSEL VE PSİKOSOSYAL FAKTÖRLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Giriş-Amaç: Fibromiyaljide (FM) yaygın kas iskelet sistemi ağrısına yorgunluk, hafıza problemleri, uyku bozukluğu ve duygu durum değişiklikleri eşlik etmekte ve hastaların günlük yaşam aktivitelerinde oldukça önemli olduğu bilinen ikili görev performansının azaldığı bildirilmektedir. Ancak FM hastalarında ikili görev performansının fiziksel ve psikososyal faktörler ile ilişkisi net değildir. Çalışmamızın amacı FM’li kadın hastalarda ikili görevin fiziksel ve psikososyal faktörler ile ilişkinin incelenmesidir. Materyal-Metot: Çalışmaya 30-65 yaş arası FM tanısı alan 40 kadın hasta (Ortalama yaş; 47,63±7,22 yıl) ve FM’si olmayan 40 kadın birey (Ortalama yaş; 47,70±9,07) dahil edildi. İkili görev Zamanlı Kalk Yürü Testi (ZKYT) sırasında geriye doğru sayma görevi eklenerek motor-bilişsel görev şeklinde incelendi. Ağrı Görsel Analog Skalası, fonksiyonel kapasite, altı dakika yürüme testi (6DYT), fiziksel aktivite (FA) Baecke Fiziksel Aktivite Alışkanlığı Anketi, yorgunluk Çok Boyutlu Yorgunluk Envanteri-20, bilişsel düzey İz Sürme Testi, öz yeterlilik Genel Öz Yeterlilik Ölçeği, aleksitimi Toronto Aleksitimi Ölçeği, yaşam kalitesi Revize Fibromiyalji Etki Anketi, motivasyon düzeyi Sosyal Destek Ölçeği ile değerlendirildi. Bulgular: Fibromyalji grubunun ZKYT süresi kontrol grubuna göre yüksekti (p=0,038). Her iki grupta ZKYT’ye bilişsel görev eklenmesi sonrasında testi tamamlama süresinin artış gösterdiği, FM hastalarında ikili görev performans oranının anlamlı olarak yüksek olduğu bulundu (p<0,001). Fibromyalji grubunda 6DYT mesafesi, boş zaman ve toplam FA puanı ile özyeterlik skoru daha düşük, yorgunluk ve aleksitimi skoru daha yüksekti (p<0,001). Gruplar bilişsel düzey ve motivasyon skorları açısından benzerdi (p>0,05). Fibromyalji hastalarında ikili görev süresi ve performans oranı yaş, beden kütle indeksi, öz yeterlik ve motivasyon düzeyi ile ilişkili bulunmazken (p>0,05), hastalık süresi, ağrı şiddeti, 6DYT mesafesi, boş zaman ve toplam FA, yorgunluk, aleksitimi, bilişsel düzey ve yaşam kalitesi ile ilişkili bulundu (p<0,05). Sonuç: Çalışmamız FM’li kadın hastalarda motor-bilişsel ikili görevin azalmış olduğunu göstermiş olup, ikili görev performansı tanı süresi, ağrı şiddeti, yorgunluk ve aleksitimi arttıkça azalma, fonksiyonel kapasite, fiziksel aktivite ve bilişsel düzey arttıkça artış göstermektedir. Sonuçlarımızın FM’li hastaların bütüncül değerlendirilmesinde klinisyenlere yol gösterici olabileceği görüşündeyiz.