Balık dokularında biriken ağır metallerin tespiti için yeni nesil kullan-at sensör geliştirilmesi Development of a new generation disposable sensor for the detection of heavy metals accumulated in fish tissues

ÖZETGünümüzde, endüstri ve tarım sektöründe yapılan faaliyetler sonucu sulardaki ağır metal seviyeleri artmaktadır. Sucul organizmaları etkileyen ağır metaller kara ve suda yaşayan organizmaların vücutlarında toksik madde birikimine neden olmaktadır. Ayrıca, sulardaki müsilaj kitle içerisinde toksin ve ağır metal seviyesi yüksek olduğundan balıkların insanlar tarafından tüketimi oldukça tehlikelidir. Özellikle Hg2, Cd2, Cu2 ve Pb2 ağır metalleri, yüksek toksisite ve besin zincirindeki birikme eğilimlerinden dolayı insan sağlığını tehdit etmektedir. Balıklardaki toksik ağır metal birikimi güvenli seviyeleri aştığında ve bu balıklar tüketildiğinde insan sağlığı için önemli risk oluşturmaktadır. Bu ağır metaller, insan vücudunda kronik zehirlenme, Alzheimer hastalığı, kanser gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Balık tarafından vücuda solungaç, deri ve sindirim yoluyla alınan ağır metallerin tayini genel olarak Indüklenmiş Plazma Kütle Spektroskopisi (ICP-MS) ve Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi (AAS) ile yapılmaktadır. Fakat bu analitik yöntemler uzun analiz süresi, yüksek maliyet, komplike teknik içerme gibi dezavantajlara sahiptir. Bu tezde, bu dezavantajlardan yola çıkılarak balıklardaki ağır metallerin kısa sürede ve yüksek hassasiyetle belirlenmesi için bir elektrokimyasal biyosensör geliştirilmiştir. Bu çalışmada Dicentrarchus Labrax, Mullus Barbatus, LizaRamada, Pagellus erythrinus gibi deniz canlılarının yaş ayrıştırma yöntemi ile kas doku ve solungaçlarından alınan örnekler analiz edilmiştir.ABSTRACTNowadays, heavy metal levels of water increase as a result of the activities made in the industry and agricultural sector. Heavy metals which affect the aquatic organisms cause the accumulation of toxic substances in the bodies of land and water organisms. In addition, the consumption of fish by humans is quite dangerous, since the level of toxins and heavy metals in the mucilage mass in the waters is high. Especially Hg2, Cd2, Cu2, and Pb2 heavy metals threaten human health due to high toxicity and accumulation tendencies in the nutrient chain. When the toxic heavy metal accumulation in fish exceeds safe levels and these fish are consumed significant risk for human health. These heavy metals lead to serious health problems such as chronic poisoning, Alzheimer's disease, cancer in the human body. The determination of heavy metals taken by fish through gill, skin, and digestion is generally carried out by Induced Plasma Mass Spectroscopy (ICP-MS) and Atomic Absorption Spectroscopy (AAS). However, these analytical methods have disadvantages such as a long-term analysis, high cost, the inclusion of complicated techniques. In this thesis, based on these disadvantages, an electrochemical biosensor has been developed in order to determine the heavy metals in fish in a short time and with high precision. In this study, the samples were obtained from the muscle tissue and gills of marine species with the method of wet decomposition such as Dicentrarchus Labrax, Mullus Barbatus, LizaRamada, Pagellus erythrinus were analyzed.