ÖZETİnsanlığın önce karada daha sonra denizde ve havada yaptığı keşifler birbirinden ve süreç içerisinde gelişen ihtiyaçlarından bağımsız değildir. 'Uzay Çağı'nı başlatan Sputnik I uydusunun fırlatılması, insanlık tarihinde yeni bir dönemi başlatmıştır. Edinilen deneyimlerin yeni keşfedilen alanlarda kullanılması düşüncesi, yasal düzenlemeler yapılırken analojilerin kullanılmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Uzaya doğru atılan adımların hızlanması, alanın korunması için gerekli ilke ve düzenlemeleri önemli hale getirmiştir. Bu bağlamda deniz, hava ve Antarktik analojilerinden edinilen deneyim ve düzenlemeler etkili olmuştur. Ayrıca dönemin uzay güçlerinin yaklaşımları ve tarihsel süreçler düzenlemeler üzerinde etkili olan diğer faktörlerdir. Uzaya ilişkin faaliyetlerin ilk olarak İkinci Dünya Savaşı sırasında başlaması, devletler arası askeri güç mücadelesinin uzaya taşınmasıyla sonuçlanmıştır. Öte yandan uzayın res communis doğası gereği hazırlanan düzenlemeler tüm insanlığı kapsayacak ve barışçıl bir alanı destekleyecek şekilde oluşturulmuştur. Bu bağlamda uzay hukukunun temel ilkelerden biri olan 'uzayın barışçıl amaçlarla keşif ve kullanımı ilkesi' ön plana çıkmaktadır. Bu ilke aktörler tarafından 'saldırgan olmayan' (non-aggressive) ve 'askeri olmayan' (non-military) şeklinde yorumlanmıştır. Fakat kavramın yapısındaki belirsizlik hali bazı uzay faaliyetlerinin yasal olarak uygunluğunu tartışmalı hale getirmektedir. Özellikle Soğuk Savaş'ın da başlamasıyla sistemsel dönüşümün etkileri bu tartışmaları daha görünür hale getirmiştir. Bu etkiler, alana yönelik aktörlerin ve faaliyetlerin doğasında değişime neden olmuş ve Eski Uzay (Old Space) ve Yeni Uzay (New Space) olarak adlandırılan dönemsel ayrımı yaratmıştır. Bu sürecin şekillenmesinde devlet dışında özel şirketler ve bireyler gibi yeni aktörlerin artan hakimiyeti göze çarpmaktadır. Ayrıca bu aktörlerin uzayın kullanım şekillerinde değişikliğe sebep olduğu da görülmektedir. Bu doğrultuda uzay endüstrisinin özellikle ticari anlamda gösterdiği gelişim devletleri alana adeta bağımlı hale getirmiştir. Uzay endüstrisinin en eski ve önemli uygulamalarından olan uydular, değişim sürecinden etkilenmeleri ve bu süreçte yoğun olarak kullanılmaları nedeniyle dikkat çekmektedir. Bununla birlikte günümüzde, giderek artan varlık ve etkinliği dikkate alındığında, uydu karşıtı silahlar/anti uydu silahların (anti-satellite weapons-ASAT) durumu yeni düzenlemelerin varlığını gerektirmektedir. Tüm bu gelişmelerden hareketle, literatür ve güncel kullanım ve uygulamalar dikkate alındığında, uyduların 'barışçıl' doğasının sorgulanması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.ABSTRACTThe discoveries made by humankind, first on land and then on the sea and air, are not independent of each other and their evolving needs in the process. The launch of the Sputnik I satellite, which started the 'Space Age', started in a new era in human history. The idea of using the acquired experiences in newly discovered areas has made it inevitable to use analogies while making legal regulations. The acceleration of steps towards space has made the principles and regulations necessary for the protection of space important. In this context, the acquired experiences and existing regulations that gained from sea, air, and Antarctic analogies have been effective. In addition, approaches of space powers of the period and historical processes are other factors that affected the regulation-making process. The beginning of the first space-related activities during the Second World War resulted in the transfer of the interstate military power struggle to space. However, on the other hand, the regulations created through res communis nature of space constituted to include all humankind and support a peaceful area. In this context, one of the fundamental principles of space law 'the principle of exploration and use of space for peaceful purposes'comes to the fore. This principle has been interpreted by actors as 'non-aggressive' and 'non-military'. However, the uncertainty in the structure of the concepts makes the legal appropriateness of some space activities controversial. Especially with the onset of the Cold War, the effects of systemic transformation have made these discussions more visible. These effects caused a change in the nature of the actors and activities and created the periodic separation process as Old Space and New Space. In the formation of these processes, the increasing dominance of new actors such as private companies and individuals, apart from the state,stands out. In addition, it is seen that these new actors cause changes in the use of space. Satellites as one of the oldest and most important applications of the space industry stood out due to they are affected by the changing process and are used intensively in the process. However, nowadays, considering the increasing presence and effectiveness of anti- satellite weapons (ASAT), the current situation requires the compose of a new regulation. Based on all these developments, considering the literature and current uses and applications, the necessity of questioning the 'peaceful' nature of satellites arises.
Eser Adı (dc.title) | Hava ve uzay hukukunun tarihsel gelişimi ve uyduların barışçıl amaçlarla kullanımı sorunu Historical development of air and space law and the problem use of satellites for peaceful purposes |
Eser Sahibi (dc.contributor.author) | Şeker, Pervin |
Tez Danışmanı (dc.contributor.advisor) | Kerem Batır |
Yayıncı (dc.publisher) | İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü |
Tür (dc.type) | Yüksek Lisans |
Açıklama (dc.description) | xiv, 166 sayfa |
Açıklama (dc.description) | 29 cm. 1 CD |
Özet (dc.description.abstract) | ÖZETİnsanlığın önce karada daha sonra denizde ve havada yaptığı keşifler birbirinden ve süreç içerisinde gelişen ihtiyaçlarından bağımsız değildir. 'Uzay Çağı'nı başlatan Sputnik I uydusunun fırlatılması, insanlık tarihinde yeni bir dönemi başlatmıştır. Edinilen deneyimlerin yeni keşfedilen alanlarda kullanılması düşüncesi, yasal düzenlemeler yapılırken analojilerin kullanılmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Uzaya doğru atılan adımların hızlanması, alanın korunması için gerekli ilke ve düzenlemeleri önemli hale getirmiştir. Bu bağlamda deniz, hava ve Antarktik analojilerinden edinilen deneyim ve düzenlemeler etkili olmuştur. Ayrıca dönemin uzay güçlerinin yaklaşımları ve tarihsel süreçler düzenlemeler üzerinde etkili olan diğer faktörlerdir. Uzaya ilişkin faaliyetlerin ilk olarak İkinci Dünya Savaşı sırasında başlaması, devletler arası askeri güç mücadelesinin uzaya taşınmasıyla sonuçlanmıştır. Öte yandan uzayın res communis doğası gereği hazırlanan düzenlemeler tüm insanlığı kapsayacak ve barışçıl bir alanı destekleyecek şekilde oluşturulmuştur. Bu bağlamda uzay hukukunun temel ilkelerden biri olan 'uzayın barışçıl amaçlarla keşif ve kullanımı ilkesi' ön plana çıkmaktadır. Bu ilke aktörler tarafından 'saldırgan olmayan' (non-aggressive) ve 'askeri olmayan' (non-military) şeklinde yorumlanmıştır. Fakat kavramın yapısındaki belirsizlik hali bazı uzay faaliyetlerinin yasal olarak uygunluğunu tartışmalı hale getirmektedir. Özellikle Soğuk Savaş'ın da başlamasıyla sistemsel dönüşümün etkileri bu tartışmaları daha görünür hale getirmiştir. Bu etkiler, alana yönelik aktörlerin ve faaliyetlerin doğasında değişime neden olmuş ve Eski Uzay (Old Space) ve Yeni Uzay (New Space) olarak adlandırılan dönemsel ayrımı yaratmıştır. Bu sürecin şekillenmesinde devlet dışında özel şirketler ve bireyler gibi yeni aktörlerin artan hakimiyeti göze çarpmaktadır. Ayrıca bu aktörlerin uzayın kullanım şekillerinde değişikliğe sebep olduğu da görülmektedir. Bu doğrultuda uzay endüstrisinin özellikle ticari anlamda gösterdiği gelişim devletleri alana adeta bağımlı hale getirmiştir. Uzay endüstrisinin en eski ve önemli uygulamalarından olan uydular, değişim sürecinden etkilenmeleri ve bu süreçte yoğun olarak kullanılmaları nedeniyle dikkat çekmektedir. Bununla birlikte günümüzde, giderek artan varlık ve etkinliği dikkate alındığında, uydu karşıtı silahlar/anti uydu silahların (anti-satellite weapons-ASAT) durumu yeni düzenlemelerin varlığını gerektirmektedir. Tüm bu gelişmelerden hareketle, literatür ve güncel kullanım ve uygulamalar dikkate alındığında, uyduların 'barışçıl' doğasının sorgulanması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.ABSTRACTThe discoveries made by humankind, first on land and then on the sea and air, are not independent of each other and their evolving needs in the process. The launch of the Sputnik I satellite, which started the 'Space Age', started in a new era in human history. The idea of using the acquired experiences in newly discovered areas has made it inevitable to use analogies while making legal regulations. The acceleration of steps towards space has made the principles and regulations necessary for the protection of space important. In this context, the acquired experiences and existing regulations that gained from sea, air, and Antarctic analogies have been effective. In addition, approaches of space powers of the period and historical processes are other factors that affected the regulation-making process. The beginning of the first space-related activities during the Second World War resulted in the transfer of the interstate military power struggle to space. However, on the other hand, the regulations created through res communis nature of space constituted to include all humankind and support a peaceful area. In this context, one of the fundamental principles of space law 'the principle of exploration and use of space for peaceful purposes'comes to the fore. This principle has been interpreted by actors as 'non-aggressive' and 'non-military'. However, the uncertainty in the structure of the concepts makes the legal appropriateness of some space activities controversial. Especially with the onset of the Cold War, the effects of systemic transformation have made these discussions more visible. These effects caused a change in the nature of the actors and activities and created the periodic separation process as Old Space and New Space. In the formation of these processes, the increasing dominance of new actors such as private companies and individuals, apart from the state,stands out. In addition, it is seen that these new actors cause changes in the use of space. Satellites as one of the oldest and most important applications of the space industry stood out due to they are affected by the changing process and are used intensively in the process. However, nowadays, considering the increasing presence and effectiveness of anti- satellite weapons (ASAT), the current situation requires the compose of a new regulation. Based on all these developments, considering the literature and current uses and applications, the necessity of questioning the 'peaceful' nature of satellites arises. |
Kayıt Giriş Tarihi (dc.date.accessioned) | 04.11.2022 |
Açık Erişim Tarihi (dc.date.available) | 2022-11-04 |
Yayın Tarihi (dc.date.issued) | 2022 |
Yayın Dili (dc.language.iso) | tr |
Konu Başlıkları (dc.subject) | Air law |
Konu Başlıkları (dc.subject) | Hava hukuku |
Tek Biçim Adres (dc.identifier.uri) | https://hdl.handle.net/11469/3008 |