Ebû Hayyân El-Endelûsî'nin 'İrtişâfu'd-darab Min Lisâni'l Arab adlı eserinde nahiv ilmine ait görüşleri Ebû Hayyân Al-Andalusi's opinions on nahiv science in thework titled 'Irtishaf Ad-Darab min lisan Al-Arab'

ÖZETBu çalışmada önemli Arap dilcisi Ebu Hayyan el-Endelûsî'nin (ö. 745/1344) nahiv ilmine dair görüşleri İrtişafü'd-Darab Min Lisani'l Arab adlı eseri bağlamında ele alınmıştır. Ebu Hayyan sadece Arap diline değil, Türk diline dair katkılar sunan önemli bir âlimidir. Dile dair görüşlerini sunarken kendinden önceki dilcilerin söylediklerini olduğu gibi aktarmayıp gerektiğinde kendi görüşlerini ortaya koymaktan geri durmamıştır. Onun Arap dili sentaksı yani söz dizimine dair görüşleri özgündür. O, dilin sadece dilbilgisi kurallarına inhisar edilmeyeceğini ve dilin kullanımının da dikkate alınması gerektiğini vurgulamaktadır. Zira dilin sınırlı sayıdaki kuralları dilin iletişim aracı olarak insanlar arasındaki bütün kullanımlarını şamil değildir. Ebu Hayyan bu özgün eserinde Arap dilinin cümle yapısına dair hazf, takdim, tehir ve benzeri dil olgularını Arap dil ekollerinin görüşlerini de dikkate alarak ve bunları istişhatlarla tartışarak ortaya koymaktadır. Bu eserinde en çok Kur'ân-ı Kerim, Arap şiiri ve Arap kelamıyla istiştatta bulunmaktadır. Bu bağlamda kıyas yöntemine de başvurmaktadır. Bazı durumlarda Türkçe ve Farsça gibi dillere aşina olması nedeniyle eserinde tüm diller için geçerli olabilecek görüşler dile getirmektedir. Ayrıca o, bu eserinde dil incelemelerine daha önceki Arap dilcilerin çalışmalarından farklı olarak biçim bilgisi yani öncelikle morfolojiyle başlamaktadır. Daha sonra sentaks konularına değinmektedir.ABSTRACTIn this study, the views of the important Arabic linguist Ebu Hayyan al-Endelusi (d. 745/1344) on the science of nahw are discussed in the context of his work Irtishaf ad-Darab min Lisan al-Arab. Abu Hayyan is an important scholar who contributed not only to the Arabic language but also to the Turkish language. While presenting his views on language, he did not refrain from conveying what the linguists before him said as they were, and putting forth his own views when necessary, he did not hesitate to put forward his own views on the syntax of Arabic language which are unique and original. He emphasizes that the language should not be confined to grammatical rules only, and that the use of the language should also be taken into consideration. For the limited number of rules of language do not cover all uses of language as a means of communication between people. In this original work, Abu Hayyan reveals the linguistic phenomena of the sentence structure of the Arabic language, such as hedonism, presentation, postponement, and similar language concepts, taking into account the views of Arabic language schools and discussing them with istishats. In this work, he mostly uses the Qur'an, Arabic poetry and Arabic theology. In this context, he also resorts to the method of comparison. In some cases, he expresses opinions that can be valid for all languages, due to his familiarity with languages such as Turkish and Persian. Also, in this work, he starts his language studies with morphology, that is, primarily morphology, unlike the works of previous Arab linguists. He then touches on syntax issues. Even this attitude reveals his competence in language.