Evli kadınların (18-65 yaş arası) servikal kansere ilişkin bilgi düzeyi ile öz-etkililik ve sağlık okuryazarlığı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Bu çalışma 18-65 yaş arası evli kadınların servikal kansere ilişkin bilgi düzeyi ile öz-etkililik ve sağlık okuryazarlığı düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır.
Araştırmanın örneklemi İzmir ili Çiğli İlçesi‘nde bir aile sağlığı merkezi’nde 24 Şubat- 1 Mayıs 2016 tarihleri arasında başvuran, 18-65 yaş arasındaki 400 evli kadından oluşmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Görüşme Formu”, “Servikal Kanser ve Pap Smear Tarama Testine İlişkin Bilgi Düzeyi Formu”, “Öz Etkililik-Yeterlilik Ölçeği”, “Tıpta Yetişkin Okuryazarlığının Hızlı Tahmini-REALM Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizinde tanımlayıcı analizler, kikare-, t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmış, %95 güven aralığında p<0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir.
Araştırmaya katılan kadınların yaş ortalaması 40.30±10.48 olup 20 ile 65 yaş arasındadırlar. Kadınların %67’sinin smear testi yaptırdığı belirlenmiştir. Kadınların servikal kanser ve Pap smear tarama testine yönelik bilgi düzeyi puan medyanı 13 (min-max=1-21) olup, bilgi düzeyleri orta düzeydedir. Üniversite mezunu olan kadınların bilgi düzeyi puanlarının en yüksek olduğu (F=3.90; p=0.009), Pap smear testini yaptıran kadınların yaptırmayanlara göre bilgi düzeyi puanının anlamlı derecede yüksek olduğu (t=-3.81, p=0.000) belirlenmiştir. Öz-etkililik Ölçeği toplam puanı 83.18±7.70 olup, Davranışa Başlama alt ölçeği 35.66±4.13, Davranışı Sürdürme 29.45±3.29, Davranışı Tamamlama 11.93±3.47, Engellerle Mücadele 6.14±2.05’dir. Okuryazar/ilkokul mezunu olanların ÖEYÖ puan ortalamalarının en düşük, üniversite mezunu olanların en yüksek puana sahip olduğu, eğitim durumu arttıkça ÖEYÖ toplam puan ortalamasının arttığı belirlenmiştir (F=11.28; p=0.000). Çalışmada kadınların sağlık okuryazarlığı seviyeleri REALM ölçeğinden alınan puan ortancası 59 (min-max=0-66) olup, 7.-8.sınıf seviyesinde sağlık okuryazarlığını göstermektedir. Evli kadınların yaş ile bilgi puan ortalamaları arasında pozitif yönde zayıf bir korelasyon (r=0.14, p=0.000), yaş ile REALM ölçeği arasında negatif yönde, düşük bir korelasyon olduğu, yaş arttıkça REALM puanının azaldığı (r=-0.28, p=0.00) belirlenmiştir. Kadınların servikal kanser ve Pap smear tarama testine ilişkin bilgi düzeyi puanı ile REALM ölçek puanı arasında pozitif yönde, anlamlı (r=0.16, p=0.01), ÖEYÖ puanı ile orta düzeyde, pozitif yönde bir korelasyon olduğu (r=0.26, p=0.00) belirlenmiştir.