Teoride ve uygulamada çok yıllı bütçeleme : Türkiye değerlendirmesi

Devletin gelecek dönemde yapacağı harcamalar ve elde edeceği gelirler üzerine yapılan tahminleri içeren devlet bütçesinin işlevleri ve kapsamı hakkında birçok fikir ortaya atılmıştır. Kamu sektörünün piyasada mümkün olduğunca az yer almasının savunulduğu dönemlerde devlet bütçesi sadece gelir ve gider tahminlerini içeren bir belge iken teknolojinin ilerlemesi ile modern ekonomiye geçilmesinden sonra toplumun taleplerinin artması ve değişmesi sonucu bir mali politika aracı haline gelmiştir. Ekonomideki bu değişim kamu harcamalarını arttırmış ve bu artış vergilerle finanse edildiğinden vergi ödeyen bireylerin kamu kaynaklarının etkin kullanımını sorgulamasına neden olmuştur. Yeni bütçe sistemleri geliştirilmiş ve kamu mali yönetiminde etkinlik arayışları başlamıştır. Bu arayışların neticesinde günümüzde birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke tarafından kullanılan performans esaslı bütçe sistemi geliştirilmiş ve kamu mali yönetiminde etkinliği arttırmak amacıyla bütçeye orta vadeli bakış açısı getiren çok yıllı bütçe uygulamasına geçilmiştir.
Bu çalışmada devletin orta vadedeki kaynak yapısını göz önünde bulundurarak gelir ve giderlerini tahmin etmesini sağlayan çok yıllı bütçe uygulamasının ortaya çıkışı ele alınarak Türkiye’de uygulanışı değerlendirilmiştir. Bu kapsamda ABD, İsveç, Yeni Zelanda çok yıllı bütçe uygulamasına öncülük ettiği ve başarıyla uyguladığı için, Polonya, Brezilya, Güney Afrika ise çok yıllı bütçe uygulamasına geçiş sebepleri Türkiye ile benzer olduğu veya ekonomik gelişmişlik seviyesi Türkiye’ye benzediği için örnek ülke olarak seçilmiş ve çok yıllı bütçe uygulamaları incelenmiştir. Türkiye’nin çok yıllı bütçe uygulamasını başlattığı 2006-2008 döneminden başlayarak günümüze kadar her yıl hazırlanan ve üç yıllık dönemi kapsayan orta vadeli mali planlar incelenmiştir. Yapılan incelemelerden sonra Türkiye’de çok yıllı bütçe ile istenilen sonuca ulaşılamamasına neden olan sorunlardan bahsedilmiş ve bu sorunlara çözüm önerileri getirilmiştir.