Türkiye muhasebe standartları kapsamında zeytin yetiştiriciliğinin muhasebeleştirilmesi

Tarım, insanlık tarihinden bu yana insanlığın sürdürülmesini sağlayan en temel
üretim biçimidir. Tarım, gelişen sanayi sektörünün yanında önemini korumakta ve
çoğu sanayiye ham madde sağlamaya devam etmektedir. Bu hammaddelerin bir
işletme tarafından tarımsal ürüne dönüştürülmesi işlemi ise tarımsal faaliyet olarak
bilinmektedir.
Genel olarak basit muhasebe sistemi üzerinde yapılan hesaplamalar tarımsal
faaliyet konusunda net bir bilgi vermemektedir. Bir çok ülke tarafından kullanılan
Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UMS/UFRS) Türkiye’ye de
uyarlanmıştır. Türkiye'ye uyarlanmış şekli olan Türkiye Finansal Raporlama
Standartları (TMS/TFRS) tarımsal işlemler ile ilgili finansal tablo hazırlayıcılarına
yardımcı olmaktadır. Tarımsal faaliyetler ile ilgili olan TMS 41 Tarımsal Faaliyetler
Standardı ve diğer düzenleyici standartlar, muhasebeleştirme ve raporlamada daha
şeffaf ve anlaşılır bir yapı ortaya çıkarmaktadır.
Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu 2014 Haziran ayında UMS 16 Maddi
Duran Varlık Standardında bir değişiklik yaparak taşıyıcı bitki kavramını getirmiş ve
taşıyıcı bitkilerin maddi duran varlık sınıfına girdiğini söylemiştir. Taşıyıcı bitki, bir
hesap döneminden fazla ürün veren, önemsiz kalıntı satışları dışında tarımsal ürün
olarak satılma ihtimali çok düşük olan, tarımsal ürünlerin üretimi ve temini için
kullanılan bitkilere verilen isimdir. (Zeytin ağaçları, meyve bahçeleri gibi)
Taşıyıcı bitkiler 2014 yılına kadar TMS 41 Tarımsal Faaliyetler standardına göre
muhasebeleştirilmekteydi. Kamu Gözetim Kurumu, 2014 yılında 29173 sayılı Resmi
Gazete ile "30 ve 31" sıra numaralı tebliğleri yayımlamıştır. Bu yayımlanan tebliğler
Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından TMS 16 Maddi Duran Varlık
Standardında yapılan değişiklik ile ilgilidir. Yayımlanan tebliğlere göre taşıyıcı bitki
grubu TMS 41 Tarımsal Faaliyet Standardının kapsamından çıkarılıp, TMS 16
Maddi Duran Varlık standardının kapsamına alınmıştır.
30 ve 31 sıran numaralı tebliğlerde taşıyıcı bitki sınıfını belirleyen
özelliklerden bahsetmektedir. Tebliğdeki açıklamalardan zeytin bahçelerinin de
taşıyıcı bitki sınıfına girdiğini ve TMS 16 Maddi Duran Varlıklar standardına göre
işlem görmesi gerektiği anlaşılmaktadır. TMS 41 Tarımsal Faaliyetler standardında
“Bu standart taşıyıcı bitkilerin ürünlerine uygulanır” ifadesi ile elde edilecek zeytin
meyvesinin TMS 41 Tarımsal Faaliyet Standardı kapsamında inceleneceği
belirtilmiştir. Bu tez çalışmasında TMS 41 Tarımsal Faaliyetler ve TMS 16 Maddi
Duran Varlıklar standartları ile ilgili açıklamalar yapılmış olup, İzmir’in Menemen
ilçesinde faaliyette bulunan bir zeytin çiftliği işletmesinin muhasebeleştirme süreci
incelenmiştir.