YÜKSELEN GÜÇ ÇİN KARŞISINDA ABD VE AB POLİTİKALARI: REALİZM VE LİBERALİZM ÇERÇEVESİNDE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Uluslararası sistemde yaşanan olaylar devletlerin dış politikalarını şekillendiren ana unsurlardan biridir. İki büyük dünya savaşının ardından Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) liderliğindeki iki blok arasında yaşanan Soğuk Savaş devletlerarası güç mücadelelerini değiştirmiştir. Bu durum diğer devletlerin dış politika yapım süreçlerini de etkilemiştir. Soğuk Savaş’ın son bulmasıyla iki kutuplu dünya düzeninden ABD’nin hegemon olduğu tek kutuplu bir düzene geçiş yaşanmıştır. Böylece ABD, liderliğini korumaya yönelik güç biriktirici realist politikalar geliştirmiştir. Ancak özellikle 2000’li yıllardan itibaren farklı ülkelerin de sistemde güç kazandığı çok kutuplu bir yapıya dönüşümden bahsetmek mümkündür. Özellikle küreselleşmenin etkisiyle devletlerarası sınırlar bulanıklaşmış ve karşılıklı ilişkilerde de değişimler yaşanmıştır. Değişen sisteme bağlı olarak devletlerarası güç mücadeleleri de değişmiş, Avrupa Birliği (AB) çatısı altında Avrupa ülkeleri gibi farklı aktörler sistemde aktif rol oynamaya başlamıştır. ABD’ye kıyasla AB, dış politikalarında liberal argümanları daha fazla benimsemiştir. Ekonomide karşılıklı bağımlık esasını benimseyen AB, kurduğu iş birlikçi ilişkiler ile sistemde daimi barışı ve çok taraflılığı hedeflemektedir. Uluslararası sistemdeki iki büyük aktörün yükselen güç Çin’e yönelik uyguladığı politikaları da farklılık göstermektedir. ABD, süreç içerisinde Çin’i tehdit olarak algılayarak realizm temelli politikalar geliştirerek Amerikan hegemonyasına zarar vermesini önlemek istemiştir. AB ise iv ekonomik ilişkileri ön planda tutmuş ve Çin’i zaman zaman stratejik ortak olarak görse de iki aktör arasında problemli konular zaman içerisinde artmıştır. Bu bağlamda bu tezde her iki aktörün Çin ile olan ilişkileri temelinde ABD ve AB politikalarının realist ve liberal perspektiften analiz edilmesi amaçlanmaktadır.