Balık yağı oksidasyonunda antioksidan etkili fungus ekstraktının kullanımı

Sürdürülebilir su ürünleri yetiştiriciliğini etkileyen en önemli faktörlerden birisi
kullanılan yem ve yem hammaddeleridir. Yüksek miktarda çoklu doymamış yağ asiti
(PUFA) içeren balık unu ve balık yağı, yemlerin temel bileşenlerindendir. Lipid
oksidasyonu, balık ununun kalitesini ve balık yağının raf ömrünü etkileyen en kritik
faktördür. Bu durum yem kalitesini etkileyerek balıklarda büyüme oranını
yavaĢlatmaktadır. Bu sorunu önlemek için antioksidan katkı maddeleri olarak
kimyasal antioksidan bileĢikler veya doğal özütler kullanılmaktadır. Yürütülen bu tez
çalışması ile balık yağı oksidasyonunda antioksidan katkı maddesi olarak
kullanılabilecek fungal metabolitler araştırılmıştır.
Araştırmada elde edilen süngerler Ege Denizi kıyılarından toplanmıştır. Bu
süngerlerden morfolojik olarak seçilen ve ayrılan 104 adet fungal suş izole edilmiştir.
Etil asetat özütleri antioksidan aktivitelerinin tespitinde kullanılmıştır. Pasajlanarak
elde edilen saf fungal suĢlar katı pirinç ortamı kullanılarak fermente edilmiĢ ve kültür
ortamları özütlenmiĢtir. Fungal özütlerin antioksidan aktiviteleri kalitatif (ince tabaka
kromatografisi) ve kantitatif (DPPH radikal temizleme kapasitesi) olarak
incelenmiştir. Kalitatif antioksidan aktiviteye göre seçilen suşların zengin ürün
profillerine sahip olduğu bulunmuştur. Kantitatif antioksidan aktivite çalışmasında
ise; DPPH radikal temizleme kapasitesi 20 ug mL⁻¹ için %92,8–94,7 arası değişen
dört adet fungal suş diğer örneklere göre daha iyi sonuçlar vermiştir. Bu sebeple bu
suşlar balık yağı denemelerinde kullanılmak üzere seçilmiştir. DPPH analizine göre
BHT ile karşılaştırıldığında Penicillium commune (4.4.2; %94,7) ve Penicillium
restrictum (1.16.1a; %94,6) fungal suşları aktivite bakımından ilk sırada yer
almışlardır. Balık yağı oksidasyon çalışmaları yüksek ve düşük sıcaklıklarda (60°C,
60°C, 25°C) ve farklı konsantrasyonlarda (%0,05, %0,1, %0,2 w/w) yapılmıştır.
Denemeler sıcaklıklara göre sırasıyla 7, 19 ve 50. günlerde tamamlanmıştır. Elde
edilen sonuçlara göre, 60°C sıcaklıkta 7 günlük deneme süresince balık yağında
diğer suşlara göre en iyi antioksidan özelliği gösteren %0,1‘lik konsantrasyondaki P.
commune (4.4.2) fungal suşu olmuştur. 19 günlük stoklama sonucunda en düşük
peroksit değeri balık yağına %0,2 oranında katılan P. restrictum (1.16.1a) özütü ile
elde edilmiştir. Yine aynı özütün oluşan para-anisidin değeri (16,15 mEq O2 kg-1)
incelendiğinde yüksek sıcaklıkta BHT‘ye (9,05 mEq O2 kg-1) en yakın antioksidan
özellik gösteren fungus olduğu tespit edilmiştir. 25°C‘de 50 gün yapılan balık yağı
denemesinde ise Aplysina aerophoba süngerinden elde edilen 1.10.1 fungal özütünün
eklendiği örneğin 16,34 mEq O2 kg-1 peroksit değeri ile BHT‘ye (13,9 mEq O2 kg-1)
benzer aktivite gösterdiği tespit edilmiştir. Cladosporium sp. (4.1.7), P. commune
(4.4.2) ve yüksek konsantrasyonda P. restrictum (1.16.1a) özütleri eklenen balık
yağlarında BHT (2,65 mEq O2 kg-1) ile karşılaştırıldığında benzer p-anisidin
değerleri bulunmuştur.