AĞIZ VE DİŞ PROTEZLERİNDEN HASTA TÜKÜRÜĞÜNE SALINAN İYON MİKTARININ ARAŞTIRILMASI

Giriş-Amaç: Bu tez çalışmasının amacı, farklı protetik materyallerin in vivo şartlarda tükürüğe iyon salınımına; protez kullanım süresinin ve tükürük pH seviyesinin etkisinin incelenmesidir. Materyal-Metod: Çalışmaya 3 farklı protez türü dahil edilerek 3 ana grup oluşturuldu: Tam seramik (TS), metal seramik (MS) ve metal iskeletli hareketli bölümlü protez (HBP). Tam seramik başlığı altında değerlendirilen 3 farklı materyal de araştırmaya dahil edilerek 3 alt grup oluşturuldu: Zirkonya (Zr), lityum disilikat (Ls), feldspatik porselen (F). Tükürük örnekleri serbest akış halinde 15 ml’lik eppendorf tüplere toplanmıştır. Toplanan tükürük örnekleri 30 dakika boyunca oda sıcaklığında dinlendirildikten sonra öncelikle pH metre ile pH ölçümü yapılmıştır. Tükürük numunelerindeki eser metal konsantrasyonları ICP-MS cihazı ile ölçülmüştür. Veriler IBM SPSS Statistics Standard Concurrent User V 26 (IBM Corp., Armonk, New York, ABD) ve Amos V23 (Chicago: IBM SPSS) istatistik paket programlarında değerlendirilmiştir. p<0.05 değeri istatistiksel olarak önemli kabul edilmiştir. Sonuç-Öneriler: MS grubunda, pH düzeyi ile Cr ve Y iyonları arasında istatistiksel olarak zayıf düzey pozitif korelasyon bulunmaktadır. HBP grubunda, protezini çıkaranlarda Cr, Fe, Ni ve Y değerleri istatistiksel olarak çıkarmayanlardan düşüktür. TS grubunda Al ve Ca ile pH düzeyleri arasında istatistiksel olarak orta düzey negatif korelasyon bulunmaktadır. Si ile pH düzeyleri arasında istatistiksel olarak orta düzey pozitif korelasyon bulunmaktadır. Y ile Protez Kullanım Süresi arasında istatistiksel olarak orta düzey negatif korelasyon bulunmaktadır. TS alt gruplarından Ls grubu Na değerleri istatistiksel olarak F ve Zr değerlerinden yüksektir. Ls grubu Si değerleri istatistiksel olarak F grubu değerlerinden yüksektir. F ve Z grubunun Na ve Si değerleri istatistiksel olarak benzerdir. HBP grubunu Cr, Co ve Toplam değerleri istatistiksel olarak MS grubundan yüksektir. Diğer tüm değerler arasındaki ilişkiler istatistiksel olarak anlamlı değildir. Sonuçlar incelendiğinde MS ve HBP grubunda tükürük pH’ı asidik ya da bazik oldukça, iyon salınımı artmaktadır. TS grubunda en çok iyon salınımı görülen iki numune bazik pH (pH 7.5 ve 8.1) değerindedir, en az iyon salınımı görülen iki numune ise nötr pH (pH 7.1 ve 7.2) değerine yakındır. TS grubunda en çok iyon salınım ortalama değeri ilk yıl görülmüş, daha sonra kullanım süresi arttıkça iyon değerlerinin düştüğü tespit edilmiştir. TS grubu alt grupları incelendiğinde en çok iyon salınımı gerçekleşen grubun Ls olduğu tespit edilmiş, ancak aralarında anlamlı bir fark bulunmamıştır. MS ve HBP gruplarının ortalama iyon değerleri birbirleriyle karşılaştırıldığında Fe hariç tüm iyonların HBP grubunda daha çok salınım yaptığı görülmektedir. Tüm restorasyonlarda materyal dikkate alınmadan protez kullanım süreleri ve ortalama iyon değerleri karşılaştırılmış, iki değişken arasında anlamlı bir ilişki görülmemiştir. Her bir grup ortalama iyon değerleri açısından karşılaştırıldığında, en yüksekten düşüğe iyon değerleri sırasıyla HBP, MS, Kontrol ve TS şeklinde görülmektedir. En az iyon salınımı tam seramiklerde görülmüştür. En çok iyon salınımı hareketli bölümlü protezlerde görülmüştür. Metal içerikli restorasyonlarda nikelin en çok salınan iyonlardan biri olduğu görülmüştür. Nikelin etkileri göz önünde bulundurularak nikelsiz alaşımlara yönelinmesi gerektiği düşünülmektedir. Tüm restorasyonlardan salınan iyon miktarları günlük alım düzeylerinin altında kalmıştır. Bu sebeple kişiye özgü sistemik ya da lokal sağlık problemleri olmadıkça, günümüzde kullanılan materyallerin sağlık açısından zararlı olmadığı sonucuna varılabilmektedir.