İBN HİŞÂM’A GÖRE CÜMLE İ’RÂBI

Arapça dil çalışmaları İslamın ilk yıllarında başlayıp günümüze kadar uzanan oldukça köklü bir tarihe sahiptir. İlk zamanlarda Kur’ân-ı Kerim’i hatalardan korumak maksadıyla başlamıştır. Sonrasında İslamiyetin geniş bir coğrafyaya yayılmasıyla birlikte toplumsal ihtiyaçlar ve dili bozulmaktan koruma gibi sebepler bu alanda çalışma yapılmasının gerekliliği hakkında dilcileri güdülemiştir. İslam coğrafyasında önemli şehir merkezlerinden olan Basra, Kûfe, Bağdat, Endülüs ve Mısır’da dil okulları oluşmuştur. Kurulan ilim halkalarında dönemin tüm zorlu koşullarına rağmen çok sayıda âlim yetişmiş ve bu alanda temel taşı denilecek birçok esere ve ilmi tartışmalara imza atmışlardır. İbn Hişâm, Mısır dil ekolünün önemli temsilcilerinden biridir. İbn Hişâm günümüze ulaşan veya ulaşmayan birçok konuda eser kaleme almış olup bunların önemli bir kısmını nahiv konusu oluşturmaktadır. O önceki yazılan eserleri incelemiş bazı konuları tartışarak bunları kendi çalışmalarında dile getirmiştir. İbn Hişâm kendisine kadar bir disiplin içinde bahsedilmeyen cümle konusunu ilk defa geniş bir çerçevede ve sistematik olarak ele almıştır. İbn Hişâm eserlerinde ve özellikle çalışmamıza önemli ölçüde katkı sağlayan Muğni'l-lebîb ‘an kutubi'l-e'ârîb adlı eserinde ayet, hadis, şiir ve diğer örneklerden deliller getirerek meseleleri aydınlığa kavuşturmuştur. Ayrıca tartışmalı konuları izah ettikten sonra bazı görüşlere reddiyelerde bulunarak, bazılarını da onaylayarak kendi fikirlerine yer vermiş ve deliller getirerek ispatlama gayretinde olmuştur.